ŞOK DOKTRİNİ (2): HEDEF ŞİLİ-FUBELT PROJESİ

İLK TEST: ŞİLİ

Bu okulun ilk projesi olarak da, demokratik bir seçimle başa gelen Salvador Allende’nin ABD destekli askeri bir darbeyle devrilmesinden sonra ülkeye gelen “okul” öğrencilerinin ülke kaynaklarını özelleştirdiği Şili’yi örnek gösteriyor. Faşist Pinochet’in çok sayıda ekonomi uzmanı Friedman’ın öğrencisi olduğu için ‘Chicago Okulu Devrimi’ olarak adlandırılan Şili darbesinden sonra Friedman’ın oğlanları her türlü kesinti ve pürüzden arınmış, saf bir kapitalizm yaratmak, Friedman’ın ilk defa kullandığı deyimle, “ekonomik şok" tedaviyi uygulamak amacıyla Arjantin, Uruguay, Bolivya’ya geçip, devlet ekonomilerini paramparça etme taktiklerini örneklerle irdeliyor.

Friedman’ın öğrencileri büyük bir şok ve krizden yararlanmayı ilk olarak Şili’de öğrendiler. Şili Üniversitesi Genellikle, neo-liberalizmin resmi hikâyecileri, resmi gazetecileri Şili’den bahsetmezler. Onlar, Thatcher ve Reagan’ı anlatırlar, bu şekilde daha fazla takdir edilirler. 50’li ve 60’lı yıllarda Şili’nin ileriye dönük kalkınma politikaları bölgedeki bir etkiydi. Hükümet sağlık, eğitim ve endüstriye yatırım yapıyordu. Amerikan şirketleri, çıkarları için endişeleniyordu. Buna karşıIık, ABD Dış İşleri Bakanlığı Şili ve Güney Amerika’nın diğer ülkelerindeki öğrencilere Friedman’ın serbest ekonomi çalışmalarına katıImaları için sponsor oldu. Chicago Üniversitesi, Şili Katolik Üniversitesi ile bir anlaşma yaptı. Bu anlaşma gereği, pek çok öğrenci Chicago Üniversitesi’ne geldi bizim tarafımızdan eğitildiler ve doktora aldılar. Bu öğrencilerin Şili’ye geri döndüğü düşünülmektedir. Santiago’daki Katolik Üniversitesi Ekonomi Bölümü küçük bir Chicago Okulu oldu. Programın sorumlu ekonomisti Arnold Harberger kendisini ciddi bir misyoner olarak nitelendirdi. 1970 yılında, Salvador Allende’nin Halk Birliği hükümeti ekonomideki büyük sektörlerin millileştirilmesi üzerine bir seçim kazandı. Şili’nin telefon şirketinin çoğunluğu Birleşik Devletler şirketi ITT’ye aitti. ITT başkanı Allende’nin başkan seçilmesini engelleme girişimine başladı ve Beyaz Saray başkanı Richard Nixon da onu destekliyordu.

Ben orada değildim, ama şimdi bildiğimiz bir gerçeği size söyleyebilirim. Nixon, CIA’e talimat verdi ve Allende’nin başkan seçilmesinin önlenmesini emretti. Aslında, Allende seçildikten hemen sonra benim Şili askeri üzerinde baskı yapmamı sağlamaya çalıştı. CIA’in tüm çabalarına rağmen, Allende, başkan olarak yemini etti. RichardNixon, ekonomik bir kriz yaratması için CIA’e emir verdi.Bay Nixon, Amerika Birleşik Devletleri ve Şili başkanı değil. Bay Nixon’a karşı aşağılayıcı bir terimim var: Bay Nixon, Şili başkanına ne zaman saygı gösterdi?

Askeri darbe için hazırlıklar başladı. Kendilerine “Chicago Boys” diyen Şili’ler 500 sayfalık “Tuğla” adlı bir ekonomi planı hazırladı. Birleşik Devlet fonları ile ekonomiyi istikrarsızlaştırmak için her şeyi yaptılar. Kamyon sürücüleri greve gitti, fabrikalar ve mağazalar durma noktasına geldi. 29 Haziran 1973’te başarısız bir darbe girişimi oldu. 11 Eylül’de, ordunun liderlerinden General Pinochet önderliğinde Başkanlık Sarayı’nda saldırı başaldı. Savaş Şoku Şili, 41 yıl boyunca huzurlu demokrasi kuralı ile yaşıyordu ama artık devrildi. Pinochet ve destekçileri darbeyi bir savaş olarak nitelendirdi. Kesinlikle bir savaş gibi tasarlanmıştı. Bir Şilili şok ve dehşet için öncü oldu. Salvador Allende Sadece, vatansever ve kolcu güçlerin ilhamı ile ülkeyi kaostan çıkarıp Salvador Allende’nin Marksist Hükümeti’ni yıktık. Chicago Boys, TUĞLA adlı ekonomik planı Pinochet’e teslim etti. Daha sonraki günlerde 13 binden fazla aleyhtar tutuklandı ve hapsedildi. Binlerce esir Ulusal Stadyum’da yollandı ve işkence edildi. Şili, dünya çapında ünlü olmaya başlamıştı.

– Kaç kişi var? 10 bin.

Kasım başında, 5 bin tutuklu serbest bırakıldı. Geride kalan 900 kişi diğer gözaltı merkezlerine gönderildi. Bir aydan az süre sonra FIFA Şili’ye izin verdi ve Dünya Kupası elemeleri aynı stadyumda yapıldı. Rakipleri Sovyet Rusya’ydı ve orada oynamayı reddettiler.

Sonrasında, Şili boş kaleye gol atarak puan aldı ve 1974’teki Dünya Kupası finallerine kadar çıktı.

Ekonomik Şok

Pinochet, şoktaki nüfusa Chicago Boys’un önerdiği politikaları empoze etti. Bu politika, fiyat kontrollerinin kaldırılması, devlet şirketlerinin satılışı, ithalat engellerinin kaldırılması ve devlet harcamalarının kesimleriydi. Sonrasında, Friedman, açıkça Şili deneyimlerinin önemini kabul etti. Komünizm’e karşı yapılan ilk hareketimiz bu olmuştu ve serbest piyasa hareketi tarafından değiştirildi. Bu işe yaramadı. Bir yıl sonra enflasyon yılda %375 oranına çıktı.

Dünyanın en yüksek enflasyonuydu. Mart 1957 yılında, Arnold Harbenger ve Milton Friedman Santiago’ya gitti. O, gerçek ekonomik krizde kimsenin kullanmadığı bir ifade kullandı. O, buna “Şok Tedavisi” diyordu. O, salgında acı çeken bir ülkeye yardım edecek bir doktor olduğunu söylüyordu. Ve reçetede sadece o ilaç vardı: Şok tedavisi. Friedman, General Pinochet şok tedavisi fikrini çekici bulduğunu yazdı. Sadece geçici işsizliğin biraz sıkıntıIı olacağını söyledi. Hızla belli oldu ki, Friedman’ın ekonomik politikaları fakirlere kötü sonuçlar doğururken, zenginlerin yararına oluyordu. Ortalama gelire sahip bir ailenin yaşamını sürdürebilmesi için harcamalarının %74’ünü gıdaya yöneltmeleri gerekiyordu. Otobüs ücretleri ve süt gibi öğeler lüks sayılıyordu. Böylece Pinochet daha sonra yakın arkadaş olacağı bir İngiliz bakanının okulda süt dağıtımı hareketinden kurtulmuş oldu.

Bu ekonomik politikaları uygulamak için korkulacak bir düşmanın olması gerekiyordu. Bunun Marksizm üzerinde gerçek bir zafer olduğuna inanmıyorum. Marksizm hayalet gibidir onu yakalamak çok zor, hatta imkânsızdır. Friedman ve Harberger özgürlük ve demokrasi ile el ele giden serbest piyasa ekonomilerini savundu. Ama Şili’de bu fikirler, askeri diktatörlük kapsamında uygulandı. Yani, tam tersi geçerliydi. Latin Amerika’da yaşayan insanların çoğu, milyonlarca kişiyi etkileyen ekonomik şoklar ile başka türden bir topluma inananlar üzerinde yaygın hale gelen işkence arasında direkt bir bağlantı olduğuna inanıyor. Onlardan birisi Orlando Letelier idi.

Letelier, Washington’da Allende’in büyükelçisiydi.Leteiler, Amerika’ya sürgün edilmeden önce Pinochet’in cezaevlerinin birinde tam bir yıl geçirdi. Bu görüntüler kaynak dosyadandır. Letelier, 1976’da şöyle yazdı: “Ekonomik plan yürürlükte kalmak zorundaydı ve sadece Şili’ler bağlamında, yüzlerce kişi öldürüldü. Tüm ülke çapında toplama kampları kuruldu ve 3 yıl içerisinde 100 binlerce kişi hapsedildi. “ Bir aydan az bir süre sonra, Letelie, otomobiline konan bir bombayla öldürüldü. Bugün, güçlü bir bomba genellikle sessiz olarak bilinen elçilik yolunda güçIü bir bomba otomobili parçaladı. Şilili Orlando Letelier Salvador Allende’nin Marksist rejiminin son aylarında dışişleri bakanı olmuştu. Pinochet’in gizli polis üyesi Michael Townley bombalamanın arkasındaki isimdi. CIA bilgisi dahilinde Birleşik Devletlere sahte bir pasaport ile girmişti. Şili’nin adalet sistemine güveni var mı?

Orlando Letelier'in Suikastı

21 Eylül 1976'da, Şili diktatörü Augusto Pinochet'nin önde gelen muhaliflerinden Orlando Letelier , Washington , DC'de araba bombasıyla suikasta uğradı. Amerika Birleşik Devletleri'nde sürgünde yaşayan Letelier, kocası Michael ile arabada bulunan meslektaşı Ronni Karpen Moffitt ile birlikte öldürüldü. Suikast, Şili gizli polisi (DINA) ajanları tarafından gerçekleştirildi ve Condor Operasyonu'nun bir parçası olarak gerçekleştirilen birçok suikasttan biriydi. Gizliliği kaldırılan ABD istihbarat belgeleri, Pinochet'nin doğrudan cinayeti emrettiğini doğruluyor.

23 Ağustos 1991 tarihli bir ABD Adalet Bakanlığı beyanı, Pinochet rejiminin Letelier ve Moffitt suikastlarındaki rolünü örtbas etme çabalarını ayrıntılı olarak açıklamıştır. Kapsamlı çabalara "Operación Mascarada" kod adı verilmiştir.

Olaydan sonraki günlerde, Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı sözcüleri, bakanlığın "Dr. Orlando Letelier'in ölümüyle ilgili en büyük endişesini dile getirdiğini" söyledi. Prats'in suikastı ve Bernardo Leighton'ın suikast girişimi nedeniyle, olayın Şilili siyasi sürgünlere karşı bir dizi devlet destekli suikast girişiminin sonuncusu olduğuna inanılıyordu. Federal Soruşturma Bürosu (FBI) sözcüsü, kurum kayıtlarına göre bunun Amerika topraklarında Şilili sürgünlere karşı ilk şiddet olayı olduğunu söyledi.

Suikasttan bir hafta sonra, Buenos Aires'teki FBI'ın hukuk ataşesi, Arjantin İstihbarat Sekreterliği'ndeki üst düzey bir kaynağa dayanan gizli bir kablo raporunu Washington'a gönderdi ve bu raporda cinayetin büyük ihtimalle Condor Operasyonu'nun işi olduğu belirtildi. "CHILBOM" olarak adlandırılan raporda, Şili'nin Condor Operasyonu'nun merkezi olduğu ve "Condor Operasyonu'nun üçüncü ve en gizli aşamasının, üye ülkelerden özel ekiplerin oluşturulmasını ve suikastlara kadar yaptırımlar uygulanmasını içerdiği" belirtildi.

...

Bir vatansever olarak, bir anti-Marksist savaşçı olarak ve bir cunta destekçisi olarak benim tam güvenim var. Onun güvenine rağmen, Townley Birleşik Devlet’lere iade edildi ve Letelier cinayetinin sorumlusu olarak mahkum edildi. Pinochet, Şili’yi 17 yıl boyunca askeri diktatörlük ile yönetti. Ancak, röportajda Harberger ile görüşmeyi reddetti. Uzun bir serbest ekonomi sistemi içerisinde uzun süreli baskıcı bir hükümet olarak kalamazsınız. Orlando Letelier cinayetinin gerçekleştiği yıl Milton Friedman, Nobel Ekonomi Ödülü’ne lâyık görüldü. Sizin neler olduğuna dair çarpık fikirleriniz var.

Size bazı gerçekleri söyleyeyim: İlk olarak, Şili’ye gitmeden önce oradaki üniversiteler tarafından iki onursal derece teklif edildi. Onları reddettim, çünkü bu üniversiteler kısmen de olsa, kamu fonları tarafından destekleniyordu. Ben, Şili’deki herhangi bir politik sistemden destek alıyormuşum gibi görünmek istemedim. Ben Şili’nin bir temsilcisi değilim, danışmanı da değilim. Şili hükümetiyle hiçbir bağlantım da yok.

Kapitalizm, kontrolsüz bir şekilde dünyaya hakim oldu. Şili, Chicago Okul politikalarını destekleyen Güney Amerika’daki tek ülke değildi. Friedman’ın destekçileri Brezilya’daki önemli bölgelere ve Uruguay hükümetine önemli tavsiyeler veriyordu. Daha sonra, 26 Mart 1976’da Arjantin’deki bir askeri darbe Isabel Perón hükümetini devirmek istiyordu. General Videla önderliğindeki ordu Arjantin’deki üç bölgede kontrolü ele aldı. Chicago Boys, askeri yönetime önemli mesajlar verdi. Büyük bir ekonomik sistem ve sosyal mühendislik için fırsat ele geçirdi.

Darbe bir yıl içerisinde, %40’Iık bir ücret düşüşüne sebep oldu. Fabrikalar kapandı ve yoksulluk arttı. Bu ekonomik politikaların kabulü için Şili’deki gibi halkın terörize edilmesi gerekiyordu. Videla, Pinochet’in deneyimlerini öğrendi. O, insanları yok etme taktiğini uyguladı. Kamu ve özel korku arasında bir denge sağlandı. Ortadan kaldırma güpegündüz yapılıyordu ve her zamanki gibi inkâr ediliyordu. Biz, Arjantin toplumunu savunuyoruz Bu oyunun kuralları sıra dışıdır. Biz aramadık ve provoke etmedik. Şili ve Arjantin ordusunun kullandığı pek çok teknik Birleşik Devletler’in etkisi altındaki Amerikan Okulları’nda öğreniliyordu. İşkence teknikleri öğretildi. Tecavüz için soyundurma, sivri nesnelerle işkence, el ve ayak kırma, gözleri dışarı çıkarma, dağlama Latin Amerika’da insan haklarını ihlal eden pek çok rejim var. Siyasi cinayetler, işkence, sürgün, yargısız infaz, bunların hepsi o okullarda öğrendiklerin tekniklerden bazılarını içine alıyor. Haklı olabilirsin.

Eğer burada uyguladığımız teknikleri kullandığımızı söylersen bunu inkâr edemem. Bilinen bir askeri düşmana yapılan işkence askeri bir avantaj elde etmek için uygulanır. Ben, doğru ve akıllıca olduğunu düşünüyorum. Ama bunların ötesinde, işkence tekniklerinin insanları korkutmak için kullanılması tamamen yanlış. Etik dışı ve ahlâksızlıktır. Ama Arjantin ve Şili’de bu teknikler sadece asker ve teröristler üzerinde kullanıImamıştır. Öğrenci ve sendika üyeleri üzerinde de kullanıIdı. Serbest piyasa ekonomisine muhalifler bu işkence tekniklerine maruz kaldı. 1978 yıIında, Arjantin, Dünya Kupası’na ev sahipliği yaptı. Final maçı, binlerce mahkûmun işkence gördüğü dünyadaki en büyük toplama kampından 2 km ötedeki stadyumda oynandı. “GOL! GOL!” haykırışlarının tutsakların seslerini bastırdığı bir gerçekti.

Dünya Kupası’ndaki şimdiye kadar yapılmış en iyi ve olağanüstü bir organizasyon. Binlerce bayrak, .. binlerce kısılmış ses, Açık mavi ve beyaz renginin arkasında 25 milyon Arjantinli var. Futbol ülkemiz için bir mucizedir. ÜIkemiz muhteşem olduğu için başkaları tarafından eleştirilmektedir. Arjantin, terörist rejimi Şili’den bir adım daha öteye götürdü. Kaybolanlar arasında yüzlerce hamile kadın vardı. Kadınların öldürülmeden önce doğum yapmalarına izin verildi. Tüm hamile kadınlara cezaevinde doğum yapmaları için izin verildi. Böylece, onlar öldükten sonra çocukları çalabileceklerdi. Bu 500 çocuk için yapıldı. O 500 çocuktan birisi de benim. Bu çocukların bir çoğu askere bağIı aileler tarafından büyütüldü. Cunta projesinin bir hatırlatıcısı olmak ve ütün bir topluma değişklik yapmak için alıkonmuşlardı. Cunta hâlâ iktidardayken Kaybolanların bir grup anne ve büyükannesi Plaza de Mayo’da protesto yaptı. Kayıp çocukları için dedektifler tuttular. Cunta çökertildikten sonra, bir kısmı bulundu ve ailelerine geri verildi. Bazılarının sadece kalıntıları bulunmuştu. Ama çoğunluk hiçbir şey bulamamıştı. General Videla, cinayet, alıkoyma ve işkenceden suçlu bulundu. Ben bir ifade kullanmak istiyorum, bu benim için değil ama Arjantinliler, “Bir daha asla onurunuz olmayacak!” Videla, ömür boyu hapse mahkûm edildi.

Latin Amerika’daki bu ilk deneyler Friedman ve yandaşlarına ciddi bir ideolojik sorun sundu. Friedman’ın söz verdiği bu politikalar elit kesimi daha zengin yapmayacaktı, ama mümkün olduğunca daha özgür toplumlar yaratacaktı. Bu zulme karşı bir savaş oldu. Kapitalizm ve özgürlük el ele ilerledi. Ancak, görüyoruz ki, 70’li yıllarda bu politikayı uygulayan ülkeler askeri diktatörlüklerdi. Nixon, bu askeri diktatörlerin hükümetlerinin serbest piyasa ekonomilerini ciddi anlamda desteklemişti. Ancak, Birleşik Devletler’in iç ekonomi politikalarına geldiğimiz zaman Nixon yeniden seçilme endişesine girdi. Bu çok farklı bir hikâyeydi.

Chicago Okulu ve İngilizce Konuşan Dünya

Friedman’ın Nixon ile dostça bir ilişkisi vardı. Chicago Okul Kolejleri ve öğrencileri çeşitli hükümet çalışmalarına dahil edildi. Donald Rumsfeld onlardan biriydi. Ama 1971 yılında, ekonominin çöküşüyle Nixon, Friedman’ın fikirlerine sırtını döndü. ve ücret-fiyat politikası uygulamaya başladı. Sorumlu olarak Rumsfeld seçildi. Ben, uzun süre ücret ve fiyat politikasına karşı çıktım. İçerdiği devlet müdahalesinin özgür bireyler için sıkıntı yarattığına inanıyorum. Keynesyen politikası başarılı oldu.. ve Nixon elde ettiği bölgesel çoğunluk sayesinde ikinci dönemi kazandı. Bu, Friedman için bir darbe oldu. Daha sonra 1979 yılında, Margaret Thatcher Büyük Britanya başbakanı seçildi. Thatcher’ın akıl hocası ise Friedman’ın eski hocası Friederich von Hayek oldu. Ve bir yıl sonra, Ronald Reagan Birleşik Devletler başkanı seçildi. Şimdi Britanya ve Amerika, Friedman’cılar tarafından yönetiliyordu.

Margaret Thatcher’ın programı hükümet harcamalarında kısıtlama, vergi oranlarında indirim, devlet mülkiyetini azaltmak, sanayi veya sanayi düzenlemesi çalışmalarını azaltmak, ve ılımlı, istikrarlı bir para politikasını ve enflasyonu düşürmeyi destekliyordu. Görevindeki ilk 3 yıl içerisinde işsizlik mesajları ekonomide iki katına çıktı ve bu da bir grev dalgasına yol açtı.

Thatchers’ın kişisel onay oranları %25’lerde seyrediyordu. İngiltere’nin büyük şehirlerinde ayaklanmalar baş gösterdi. Hatta Margaret Thatcher hayranlarının bile kuşkuları vardı. Thatcher’ın hükümeti ve ekonomik performanslar birbirine girmiştir. Medyanın “U dönüşü” söylemini duymak için nefeslerini tutmuş bekleyenlere söyleyeceğim tek bir şey var: Sen dönmek istiyorsan dön “Leydi” dönmeyecek.

Friederich von Hayek, Thatcher’ı baskı yaparak Pinochet’in ekonomik şok terapisi politikalarını uygulamasını istedi. Thatcher’ın cevabı şöyle oldu: İngiltere’de demokratik enstitülerimiz var ve Şili’deki yüksek derecede uzlaşma gerektiren bazı olaylara karşı alınan önlemler kabul edilemez Thatcher’ın derin şöhreti bir kez daha derinlemesine araştırılmış gibi görünüyordu. Diktatörlüklerden ziyade, demokratik ülkelerde uygulanan serbest piyasadaki aşırı tutuculuğunu devam ettirmesi insanların zararına olacaktır ve bunun devam ettirilmesi imkânsızdır.

Peki, Thatcher’ı uçurumun kenarından çekip kurtaran neydi?

Kriz. Kesinlikle. Nihai kriz oldu. Bu bir savaştı. Çok uzun yıllardır biz buradayız. İngiliz toprakları yabancı bir güç tarafından işgal edilmiştir. Hükümet, büyük bir görev kuvvetinin denize açılmasına karar verdi. En kısa sürede tüm hazırlıklar tamamlandıktan sonra yenilmez HMS bu kuvvete öncü olacak. İngiltere’de yaşayan insanların birçoğu Falkland’dan bile habersizdi. Ama Arjantin, güneydoğusunda yüzlerce metre ötedeki Falkland Adaları’nın işgal ettiğinde Thatcher, “Demir Leydi” olduğunu kanıtlamak için şans yakaladı. Savaş 3 ay içerisinde bitti. Askerler İngiltere’ye döndüğü gibi vatansever kutlama dalgaları ülkeyi sardı. Thatcher, büyük bir çoğunluk sayesinde 1983 seçimlerini kazandı. O, şimdi Şili’de tanık olduğu ekonomik şok terapisinin benzerini uygulamaya aldı. İngiltere’deki en güçlü sendika Maden İşçileri Ulusal Birliği oldu. National Carbon, çukurları kapatmaya başladığında, madenciler greve gitti. Londra’nın merkezi, binlerce madenciye ve onların grevlerine destek verenlerle doldu. Bu, 1926’dan bu yana İngiltere’deki en uzun, en acı, ve en pahalı grev oldu.

Grev neredeyse 1 yıl sürdü. Thatcher, sendikaları yok etmek için her aracı kullandı. Sonunda, yenilen madenciler oldu. Thatcher, bu zaferi İngiltere’ye Chicago Okulu devrimini getirmek için kullandı. Parlak reklam dizileri özelleştirmenin büyük ölçüde reklamını yaptı. Thatcher, çelik endüstrisini, suyu, elektriği, benzini, telekomünikasyonu, havayollarını, ve yağı sattı.

Toplu konut satıldı. Konsey hizmetleri azaltıldı. 1986 yılında, banka ve finans hizmetleri serbest bırakıldı. Buna "Büyük Patlama" denildi. Bu gece burada, bunun bir “Büyük Patlama” olduğunu hatırlatmam gereken kimse yok.

ŞİLİ DARBESİ (1973)

1973 Şili Darbesi, 11 Eylül 1973 tarihinde sosyalist Başkan Salvador Allende'nin devrilip, General Pinochet'in iktidara geldiği askerî darbedir. Bu darbeyle dünyanın seçimle başa gelmiş ilk sosyalist hükûmeti devrilmiş ve yerine 17 yıl sürecek bir diktatörlük kurulmuştur.

Salvador Allende, 1970 Başkanlık seçimlerinde oyların %36,3'ünü alarak Şili'nin Başkanı oldu. Başkan olduktan sonra geniş çaplı reformlara girişti. Bu reformlardan en önemlileri endüstrinin (özellikle bakır endüstrilerinin) devletleştirilmesi ve toprakların yeniden dağıtılmasıdır.

Allende'nin ekonomik reformları, ilk yılında çok başarılı oldu ve Şili ekonomisi %8,6 büyüdü. Ancak bu başarı ertesi sene devam etmedi ve 1972'deki %140'lık enflasyon yıkıcı sonuçlar doğurdu. Yiyecek sıkıntısı baş gösterdi ve karaborsacılık yaygınlaştı. 1971 ve 1972 yılları boyunca bakır fiyatlarının düşmesi, ihracatının neredeyse tamamı bakır olan Şili ekonomisine ağır bir darbe daha vurdu.

1971'de Küba Devlet Başkanı Fidel Castro, Şili'yi ziyaret etti. 4 hafta süren bu ziyaret, başta ABD olmak üzere birçok kapitalist çevrelerde Şili'nin Küba gibi olacağı korkusunu güçlendirdi.

Kötüleyen ekonomik göstergelere rağmen 1973 seçimlerinden Allende güçlenerek çıktı ve oyunu %43'e çıkardı. Fakat rakipleri; muhafazakârlar, milliyetçiler ve Hristiyan Demokratlar birleşerek "Demokratik Koalisyon’u kurdular. 1973'te Allende ile muhalefet arasındaki çekişme, Şili'de birçok siyasi krize yol açtı.

22 Ağustos 1973'te Hristiyan Demokratlar ile muhafazakârların kontrolündeki Şili Meclisi, Şili Demokrasi'sinin Kırılmakta Olduğunun Bildirgesi adlı kararı kabul etti. Meclisin aldığı kararda, Allende'nin anayasayı delmekte olduğu iddia ediliyor ve Allende bir diktatörlük kurmaya çalışmakla suçlanıyordu. Sorunu çözmek ve demokrasiyi yeniden işler kılmak için ordunun yönetime el koyması isteniyordu. Allende, iki gün sonra verdiği cevapta bu kararı alanların "ülkenin dışarıdaki itibarını bozmak ve iç karışıklıklar çıkarmak" amacında olduğunu söyledi.

11 Eylül 1973'te General Pinochet önderliğindeki Şili Silahlı Kuvvetleri yönetime el koydu. Önce Şili Hava Kuvvetleri, Başkanlık Sarayı La Moneda'yı bombaladı, daha sonra ise Kara Birlikleri saraya girdi. Darbe sırasında Başkan Allende intihar etti.

Darbenin ardından Şili Kara Kuvvetleri Komutanı ve darbecilerin başı Augusto Pinochet Devlet Başkanı ilan edildi. Böylece Şili'de Pinochet'in 1990 yılında iktidardan ayrılmasına kadar sürecek olan diktatörlük dönemi başladı.

Washington'daki Amerikan yönetimi, Salvador Allende yönetiminin iktidara gelmesinden hiçbir zaman memnun olmamıştı. Allende'nin Amerikan şirketlerinin elinde olan bakır endüstrisini devletleştirmesi bu memnunsuzluğu daha da artırdı. ABD Başkanı Nixon'un Ulusal Güvenlik Danışmanı Henry Kissinger'in 5 Kasım 1970 tarihinde raporunda, Allende'nin iktidara gelmesi "bu yarımkürede karşılaştığımız en büyük sorunlardan biri" olarak tanımlanıyordu. Bu sebeple Amerika, Allende'yi devirmek için çalışmalar yapmıştır.

1970'ler boyunca CIA, Allende'nin rakiplerini mali yardım yapmak suretiyle desteklemiş ve Allende'nin seçilmesini engellemek istemiştir. Bunu başaramayınca da askerî darbe ile Allende'nin yönetiminden kurtulmaya çalışmıştır. 16 Ekim 1970 tarihli CIA raporunda Şili'de darbe yapılması için çalışmalara başlanması emrediliyordu.

Amerika Birleşik Devletleri, 1964-1970 yılları arasında Şili'ye yaklaşık 1 milyar $'lık ekonomik yardım yapmıştı. 1970'te Allende'nin başa gelmesiyle bu yardımlar kesilmiştir. 72-73 yıllarında bakır fiyatlarının düşmesiyle bu yardımların kesilmesi birleşince Şili ekonomisinde büyük sorunlar baş göstermişti.

9 Ekim 1973'te Nixon ile danışmanı Kissinger arasında telefon görüşmesinde Nixon, darbenin başarıya ulaşmış olmasındaki mutluluğu dile getiriyor ve "darbenin başarılı olması için gerekli koşulları yarattıklarını" söylüyordu.

CIA'nın FUBELT Operasyonu

Nixon Yönetimi, 1964'te seçimini başarıyla engelledikten sonra, 1970'te Allende'nin zaferini beklemiyordu ve ABD Hükümeti'nin onun bu görevi üstlenmesini engelleme çabaları hemen hemen hemen başladı. Amaç, Allende'nin göreve başlamasını engellemekti, çünkü onun seçiminin dünyanın diğer bölgelerindeki Marksistlerin demokratik seçimi için bir emsal oluşturmasına izin verilemezdi. Bunu başarmak için Başkan Nixon, 15 Eylül 1970'te Operasyon FUBELT olarak bilinecek büyük bir gizli girişime yetki verdi.

FUBELT Operasyonu, Şili'deki ABD görevlileri tarafından gerçekleştirilecek iki eylem yolunu içeriyordu. I. Yol, Şili'deki ABD büyükelçisi Edward Korry ve diplomatik personelinin Allende'nin göreve başlamasını engellemek için "Şili Anayasası'nın yasal çerçevesi üzerinden" çalışmaya çalışmasını içeriyordu. Allende seçimi çoğunlukla kazanmıştı, bu yüzden zaferi Şili Kongresi tarafından onaylanmalıydı. I. Yol planının hükümleri uyarınca, Kongre Üyelerine Allende'ye karşı oy kullanmaları için rüşvet verme ve bunun yerine ikinci sıradaki aday Alessandri'yi seçme girişimlerinde bulunulacaktı, bu da daha sonra Allende'nin Eduardo Frei'ye karşı yarışacağı ve Frei'nin kazanacağı beklentisiyle özel bir seçime neden olacaktı.

ABD diplomatlarının Şili Kongre Üyelerinin yeterli sayıda üyesine rüşvet veremeyeceği anlaşıldığında, bu plan Frei'nin Şili'den ayrılmadan önce kabinesini istifaya zorlayacağı bir plana dönüştü ve bu da esasen barışçıl bir darbe olacak şekilde iktidarın orduya devredilmesiyle sonuçlandı. Bu plan da başarısız oldu çünkü "Şili'nin uzun süredir devam eden medeni, anayasal yönetim geleneğine ihanet etmekten" çekinen Frei'nin işbirliğine dayanıyordu.

Operasyon FUBELT'in bir parçası olarak üstlenilen ikinci eylem yolu, CIA'in Frei ve ABD Büyükelçiliği aracılığıyla çalışmak yerine, doğrudan ordu içinde bağlantılar kurarak bir darbe kışkırtma girişimiydi. Bu planın gereği olarak CIA, 5-20 Ekim tarihleri ​​arasında Şili ordusu ve polis gücündeki yirmi bir subayla bağlantı kurdu. Allende'ye karşı bir darbenin liderliği için iki adam öne çıkan adaylar olarak yükseldi, ancak her birinin kendi sorunları vardı. İlki, darbe yapmaya en istekli görünen ancak artık aktif bir general olmadığı için destek bulma konusunda sorunlarla karşılaşma olasılığı daha yüksek olan eski general Roberto Viaux'ydu. İkinci aday, Şili ordusu arasında destek kazanma fırsatı daha fazla olan ancak Viaux'dan daha az harekete geçmeye istekli olan General Camilo Valenzuela'ydı.

Bu grupların her ikisi de, CIA ile birlikte, anayasacı General Rene Schneider'i bir darbenin önündeki başlıca engel olarak tanımlamıştı. Bu nedenle, General Valenzuela'nın altında çalışan grup ve muhtemelen eski General Viaux'nun altında çalışan grupla birlikte, 19 Ekim 1970'te generali kaçırmak için başarısız bir girişimde bulundu. Diğerlerinin yanı sıra, Valenzuela ve Viaux'ya, bir darbenin ABD tarafından destekleneceği açıkça bildirilmiş olsa da, karar nihayetinde, özellikle başarısız kaçırılmanın ardından, II. Yol'a ve ABD hükümetinin darbe planlayıcılarıyla olan ilişkisine son verme yönünde alındı.

Kissinger her şeyin "kapatılması" çağrısında bulunsa da, ABD Hükümeti'nin durum üzerinde bu kadar kontrol sahibi olduğunu düşünmesi belki de safçaydı. Bunun yerine, darbe planlayıcıları harekete geçti ve 24 Ekim 1970'te General Rene Schneider suikasta uğradı. O zamanlar, bu eylemin başka bir başarısız kaçırma girişimi mi yoksa farklı bir grup tarafından gerçekleştirilen ayrı bir saldırı mı olduğu belirsizdi. Sonuçta, Viaux tutuklandı ve suçla suçlandı. İlginç bir şekilde, CIA desteğinin suikast gerçekleşmeden önce durdurulması gerekmesine rağmen, olaya karışanlara ABD hükümeti tarafından CIA'in hiçbir şekilde suçlanmamasını sağlamak için susturma parası ödendi.

ABD hükümeti bu faaliyetleri doğrudan desteklemeyi bırakmış olsa da, yetkililer General Schneider'in ölümünden kesinlikle rahatsız olmadılar çünkü suikastının ardından bir askeri darbe geleceğini düşünüyorlardı. Ancak, bu hiçbir zaman gerçekleşmedi ve Schneider'in ölümü aslında ABD hedeflerine aykırıydı. Bir darbeyi kışkırtmak yerine, Şili Kongresi'nin tam iş birliğine ilham verdi ve Allende'nin seçiminin onaylanmasını garantiledi. CIA'deki birçok kişi ve Büyükelçi Korry'nin bu sonucun muhtemel olduğunun farkında olduğu görünse de, Nixon ve Kissinger Şili "sorununa" askeri bir çözüm için sürekli olarak baskı yaptılar. Belki de Nixon ve Kissinger için "Şili'nin anayasal uygulamalara bağlılık konusunda uzun bir geçmişi olması ve Şili ordusunun kırk yıldır bir hükümeti devirmemiş olması önemli değildi." Latin Amerika'daki siyasi çatışma durumlarında darbelerin düzenli olarak gerçekleştiği şeklindeki "basmakalıp düşünce" Şili örneğinde, en azından 1970 seçimleri sırasında yanlıştı ve FUBELT Operasyonunun başarısızlığa uğramasına yol açtı.

CIA, Henry Kissinger ile Görüşmenin Konuşma Muhtırası, 15 Ekim 1970

Bu muhtırada, Allende'yi engellemek için gizli operasyonların "II. Bölümü" olarak bilinen Şili'de bir darbeyi teşvik etme tartışması kaydediliyor:

15 Ekim 1970

KONUŞMA MUHTIRASI:

Dr. Kissinger, Bay Karamessines, General Haig Beyaz Saray'da—15 Ekim 1970

[Ulusal güvenlik gerekçesiyle bölüm silindi.]

2. Daha sonra Bay Karamessines, Viaux'nun, Canales'in Tirado ile görüşmesinin, ikincisinin yeni pozisyonunun (Porta'nın "sağlık nedenleriyle" görevden alınmasının ardından) ve darbe olasılığı açısından Şili'deki genel durumun ayrıntılı bir özetini verdi.

3. Viaux'nun Şili ordusuna yönelik iddia edilen desteğiyle ilgili belirli miktarda bilgiye erişebildik. Viaux'nun iddialarını dikkatlice değerlendirdik ve analizimizi çeşitli kaynaklardan gelen iyi istihbaratlara dayandırdık. Sonucumuz açıktı: Viaux'nun başarılı bir darbe başlatma şansı yirmide birden fazla değildi -belki daha az.

4. Şili'de ve uluslararası alanda başarısız bir darbenin talihsiz sonuçları tartışıldı. Dr. Kissinger bu olumsuz olasılıkların listesini işaretledi. Maddeleri Bay Karamessines'in hazırladıklarına dikkat çekici derecede benziyordu.

5. Mevcut olanlar tarafından, Ajansın Viaux'ya aceleci bir eylemde bulunmaması konusunda onu uyaran bir mesaj göndermesi gerektiğine karar verildi. Mesajımız esasen şu şekildeydi: "Planlarınızı inceledik ve sizin ve bizim bilgilerinize dayanarak, şu anda bir darbe yapma planlarınızın başarılı olamayacağı sonucuna vardık. Başarısız olmaları durumunda, gelecekteki yeteneklerinizi azaltabilirler. Varlıklarınızı koruyun. İletişimde kalacağız. Diğer tüm arkadaşlarınızla birlikte bir şeyler yapabileceğiniz zaman gelecek. Desteğimize devam edeceksiniz."

6. Viaux darbe planının en azından geçici olarak etkisiz hale getirilmesine karar verildikten sonra Dr. Kissinger, Bay Karamessines'e Şili'deki Teşkilat varlıklarını muhafaza etmesi talimatını verdi ve Teşkilatın gelecekte Allende'ye karşı operasyonlar düzenleme kabiliyetini gizlice ve güvenli bir şekilde sürdürmesini sağladı.

7. Dr. Kissinger, son haftalarda Şili ordusuna yönelik teşvik sözümüzün mümkün olduğunca gizli tutulması isteğini tartıştı. Bay Karamessines, bu bağlamda sahte bayraklı subayların kullanımı, araba toplantıları ve akla gelebilecek her türlü önlem dahil olmak üzere mümkün olan her şeyi yaptığımızı kesin bir şekilde belirtti. Ancak biz ve diğerleri son zamanlarda birçok kişiyle çok fazla görüştük. Örneğin, Büyükelçi [Edward] Korry'nin darbe çağrısında bulunan çok sayıda kişiyle yaptığı kapsamlı görüşmeler "şişeye geri konulamaz". [Ulusal güvenlik gerekçeleriyle cümle silindi.] (Dr. Kissinger, mesajın bir kopyasının kendisine 16 Ekim'de gönderilmesini talep etti.)

8. Toplantı, Dr. Kissinger'ın, Ajansın Allende'nin her zayıf noktasına baskı yapmaya devam etmesi gerektiği yönündeki notuyla sona erdi - şimdi, 24 Ekim'den [Allende'nin seçiminin Şili Kongresi tarafından onaylanacağı tarih] sonra, 5 Kasım'dan [Allende'nin göreve başlama tarihi] sonra ve yeni yürüyüş emirleri verilene kadar. Bay Karamessines, Ajansın uyacağını belirtti.

CIA, Darbe Komplosuyla İlgili Kablo İletimleri, 18 Ekim 1970

Langley, VA'deki CIA karargahı ile Santiago'daki CIA istasyonu arasındaki bu üç telgraf, Şili askeri komutanı General René Schneider'i kaçırmak için bir komploda kullanılmak üzere gizli silah ve mühimmat sevkiyatını ele alıyor. Schneider'i "etkisiz hale getirmek" askeri bir darbe için önemli bir ön koşuldu; Allende'nin anayasal seçimini engellemek için silahlı kuvvetlerin herhangi bir müdahalesine karşı çıktı. CIA, General Camilo Valenzuela liderliğindeki bir grup Şilili subaya, Allende destekçilerinin üzerine atılacak ve askeri bir darbeye yol açacak operasyon için "steril" silahlar sağladı. Bunun yerine, 22 Ekim'de General Schneider, emekli General Roberto Viaux liderliğindeki CIA'in iş birliği yaptığı başka bir komplocu grubu tarafından öldürüldü. Bir darbe yerine, ordu ve ülke, Allende'nin 24 Ekim'de Şili Kongresi tarafından onaylanmasının arkasında toplandı.

(İsimler güvenlik amacıyla hala karartılıyor ve kimlikler elle (köşeli parantez içinde) yazılıyor)

1. [İstasyon görevlisi] 17 Ekim akşamı gizlice [iki Şilili silahlı kuvvetler subayı] ile buluştu ve ona planlarının düşünüldüğünden daha iyi ilerlediğini söylediler. 18 Ekim akşamına kadar [görevli] sekiz ila on göz yaşartıcı gaz bombası sağlamalarını istediler. 48 saat içinde her biri 500 mermili üç adet 45 kalibrelik makineli tüfeğe ("yağ tabancaları") ihtiyaçları var. [Bir görevli] kendisinin de üç makineli tüfeği olduğunu ancak seri numaralarından kendisine verildiği için bunları kullanamadığını belirtti.

2. [Memurlar] şüphe altında olduklarına ve Allende destekçileri tarafından izlendiklerine inandıkları için hareket etmek zorunda olduklarını söylediler. [Memurlardan biri] muhaliflerin kendisine karşı kullandığına inandığı çift antenli bir veya iki taksinin olası gözetiminden kurtulmak için kaçamak hareketler yaparak toplantıya geç kalmıştı.

3. [Cooptee] [memurların] Hava Kuvvetleri irtibatları olup olmadığını sordu. Olmadığını ancak bir irtibattan memnuniyet duyacaklarını söylediler. [Cooptee] o zamandan beri ayrı olarak [bir Şili Hava Kuvvetleri Generali] ile irtibat kurmaya çalıştı ve kurulana kadar denemeye devam edecek. [Hava Kuvvetleri Generali]'nin [diğer iki memurla] en kısa sürede görüşmesini isteyeceğiz [Cooptee] istasyona [Hava Kuvvetleri Generali]'nin bir görüşmeyi referans aldığından beri kendisiyle irtibat kurmaya çalışmadığını söyledi.

4. [Cooptee] yorumu: bu hareketin liderinin kim olduğunu söyleyemem ama Amiral [Silindi] olduğundan kuvvetle şüpheleniyor. [Bağlantısının] eylemlerinden ve Allende'nin onlar hakkındaki iddia edilen şüphelerinden, şimdi harekete geçmezlerse kaybolacakları anlaşılıyor. 18 Ekim akşamı kendilerinden, sahip olduklarına inandıkları destek hakkında daha fazla bilgi almaya çalışıyorum.

5. İstasyon, [sahte bayrak görevlisinin] Viaux grubuna teslim etmesi yerine, [silahlı kuvvetler subaylarına] teslim edilmek üzere [cooptee]'ye altı göz yaşartıcı gaz bombası (18 Ekim öğlen özel kurye ile teslim edilecek) vermeyi planlıyor. Mantığımız, [cooptee]'nin aktif görevdeki subaylarla ilgilenmesi. Ayrıca [sahte bayrak görevlisi] 18 Ekim akşamı ayrılacak ve yerine başkası getirilmeyecek ancak [cooptee] burada kalacak. Bu nedenle [cooptee]'nin [silahlı kuvvetler subayları] nezdindeki güvenilirliğinin, talep ettiklerinin derhal teslim edilmesiyle güçlendirilmesi önemlidir. [cooptee]'ye [sahte bayrak görevlisi] yerine göz yaşartıcı gazın teslimi kararı hakkında 18 Ekim yerel saatle 15:00'a kadar karargah mutabakatını talep edin.

6. Yukarıdaki 1. paragrafa göre, gerekirse özel kurye ile üç steril 45 kalibrelik makineli tüfek ve mühimmatın derhal gönderilmesini talep edin. Lütfen 18 Ekim yerel saatle 20:00'ye kadar bunun yapılabileceğini teyit edin, böylece [cooptee] temaslarını buna göre bilgilendirebilir.

"Hemen Santiago (Sadece Gözler [Silindi])" başlıklı cevap 18 Ekim tarihlidir ve şöyledir:

BAŞVURU: Santiago 562

Hafif makineli tüfekler ve mühimmat, 19 Ekim saat 07:00'de Washington'dan hareket eden normal [silinmiş] kurye ile gönderilecek ve 20 Ekim akşamı geç saatlerde veya 21 Ekim sabahı erken saatlerde Santiago'ya varacaktır. Operasyona gereksiz dikkat çekmemek için normal [silinmiş] kurye kullanılması tercih edilir.

"Santiago 562"ye hitaben gönderilen bir diğer mesajda ise şunlar yazıyordu:

1. [cooptee] sohbetinin 18 Ekim akşamı nasıl gittiğine bağlı olarak, yayınlanıp yayınlanmayacağına karar verebilmemiz için [silinmiş] İstihbarat raporu göndermek isteyebilirsiniz. 2. Yeni konu. [cooptee] darbe yapmayı planlıyorsa veya aktif ve kamuoyuna açık bir şekilde dahil olacaksa, makineli tüfeklerin kendisine kadar izlenebilmesinin onu neden rahatsız etmesi gerektiğini merak ettik. Silahların neden steril olması gerektiğine dair bir gerekçe geliştirebilir miyiz? Bunları sağlamak için çabalamaya devam edeceğiz ancak Donanma [subayının] birliklerini steril silahlarla yönetmesi nedeniyle saflığımızın zorlandığını göreceğiz? Bu silahların özel amacı nedir? Açıklama yapabilir veya yapamazsınız, bunları göndermeye çalışacağız.

MGK, Ulusal Güvenlik Karar Muhtırası 93, Şili'ye Yönelik Politika, 9 Kasım 1970

Bu muhtıra, Allende'nin seçilmesinin ardından Şili'ye yönelik ABD politikasındaki değişikliklere ilişkin başkanlık kararlarını özetler. Henry Kissinger tarafından yazılan ve Dışişleri, Savunma Bakanları, Acil Durum Hazırlığı Ofisi Müdürü ve Merkezi İstihbarat Müdürü'ne gönderilen bu muhtıra, ABD ajanslarına, Allende'nin iktidarını pekiştirmesini önlemek ve "ABD ve yarımküre çıkarlarına aykırı politikalar uygulama yeteneğini sınırlamak" için Allende hükümetine karşı "soğukkanlı" bir duruş sergilemeleri talimatını verir.

ÇOK GİZLİ/HASSAS/SADECE GÖZLERE AÇIK

Milli Güvenlik Karar Muhtırası 93

KİME: Dışişleri Bakanı

Savunma Bakanı

Acil Durum Hazırlık Ofisi Müdürü

Merkezi İstihbarat Müdürü

KONU: Şili'ye Yönelik Politika

6 Kasım 1970 tarihli Milli Güvenlik Konseyi toplantısında yapılan görüşmeler sonucunda Cumhurbaşkanı, Şili'ye yönelik politikamızın temelinin, Dışişleri Bakanlığı tarafından 3 Kasım 1970 tarihinde Milli Güvenlik Konseyi'nin değerlendirmesine sunulan Kurumlararası Belge'nin C Seçeneği'nin altında yatan kavram olacağına karar vermiştir; bu kavram aşağıda belirtilen yönergelerde özetlenmiştir.

Başkan, Amerika Birleşik Devletleri'nin kamuoyundaki duruşunun doğru ama soğukkanlı olacağına, böylece Allende hükümetine rejimin konsolidasyonu için iç ve dış desteği toplayacağı bir zemin sağlamayacağına; ancak Amerika Birleşik Devletleri'nin Allende hükümetinin konsolidasyonunu önlemek ve ABD ve yarımküre çıkarlarına aykırı politikalar uygulama yeteneğini sınırlamak için hükümet üzerindeki baskıyı en üst düzeye çıkarmaya çalışacağına karar verdi.

Cumhurbaşkanı, özellikle Şili'ye karşı kamuoyunda soğukkanlı ve doğru bir duruş sergilemek bağlamında şunları söyledi:

—Latin Amerika'daki diğer hükümetlerin, ABD'nin Şili'de ABD ve diğer yarımküre ülkelerinin çıkarlarına aykırı bir komünist devletin güçlenmesine karşı olduğunu tam olarak anlamalarını sağlamak ve mümkün olduğu ölçüde onları da benzer bir tutum benimsemeye teşvik etmek için yoğun çaba sarf edilmelidir.

— Latin Amerika'daki, özellikle Brezilya ve Arjantin'deki kilit hükümetlerle yakın istişareler yapılarak, Şili'nin karşılıklı çıkarlarımıza aykırı olabilecek hamlelerine karşı koyma çabalarının koordine edilmesi; bu hedefe ulaşmak için, yarımküredeki dost askeri liderlerle yakın ilişkiler kurulması ve sürdürülmesi yönünde çabalar artırılmalıdır.

—gerekli eylemlerin yapılması için:

a. mümkün olduğu ölçüde, Yatırım Garanti Programı veya İhracat-İthalat Bankası'nın faaliyetleriyle ilgili olanlar da dahil olmak üzere, Şili'deki ABD özel yatırımları için daha fazla finansman yardımı veya garantiyi hariç tutmak;

b. mevcut garantilerin ve finansman düzenlemelerinin ne ölçüde sonlandırılabileceğini veya azaltılabileceğini belirlemek;

c. Şili'ye kredi veya diğer finansman yardımlarını sınırlamak için uluslararası finans kuruluşlarında mümkün olan en fazla etkiyi kullanmak (bu bağlamda, özellikle Latin Amerika'dakiler olmak üzere diğer dost ülkelerle koordinasyon sağlamak ve bu politika için en fazla desteği almak için çaba sarf edilmeli, tek taraflı ABD maruziyetini azaltmak amacıyla); ve

d. Şili'de yatırımları veya faaliyetleri bulunan ABD'li özel ticari çıkarların, ABD Hükümeti'nin Şili Hükümeti'ne ilişkin kaygıları ve ABD Hükümeti'nin izlemeyi planladığı politikaların kısıtlayıcı niteliği konusunda bilgilendirilmesini sağlamak.

—Şili Hükümeti ile yeni ikili ekonomik yardım taahhütleri üstlenilmeyecektir (insani veya özel sosyal kuruluş niteliğindeki programlar vaka bazında değerlendirilecektir); mevcut taahhütler yerine getirilecektir ancak ABD'nin istemesi halinde bunların nasıl azaltılabileceği, geciktirilebileceği veya sonlandırılabileceği incelenmelidir.

Cumhurbaşkanı, Acil Durum Hazırlık Ofisi Müdürüne, dünya bakır piyasalarındaki olası gelişmelerin, stok imha eylemlerinin ve Şili bakırının pazarlanmasını ve Şili ile ilişkilerimizi etkileyebilecek diğer faktörlerin etkilerini ortaya koyan bir çalışma hazırlaması talimatını verdi.

Başkan ayrıca, Kıdemli İnceleme Grubunun bu genel duruş çerçevesinde belirli politika konularını ele almak, alınan eylemleri raporlamak ve kararını gerektirebilecek daha fazla belirli politika sorusunu kendisine sunmak için aylık veya gerektiği şekilde daha sık toplanmasını emretti. Bu süreci kolaylaştırmak için Başkan, Dışişleri ve Savunma Bakanları, Merkezi İstihbarat Müdürü ve Ulusal Güvenlik İşleri için Başkan Yardımcısı temsilcilerinden oluşan ve Dışişleri Bakanı temsilcisinin başkanlığında, Kıdemli İnceleme Grubunun değerlendirmesi için belirli eylem yolları ve ilgili eylem planları seçenekleri hazırlamak ve onaylanan eylem yollarının uygulanmasını koordine etmek üzere bir Ad Hoc Kurumlararası Çalışma Grubunun kurulmasını emretti.

Henry A. Kissinger

Cc: Hazine Bakanı

Yönetici, YARDIM

Yönetim ve Bütçe Ofisi Müdürü

Başkan, Genelkurmay Başkanları

ÇOK GİZLİ/HASSAS/SADECE GÖZLERE AÇIK

CIA, CIA'nın Şili Faaliyetleri Raporu, 15 Eylül - 3 Kasım, 18 Kasım 1970

CIA, Allende'nin cumhurbaşkanı olarak onaylanmasını engellemek ve Şili'de bir darbe kışkırtmak için yaptığı çabaların bir özetini hazırladı - birinci ve ikinci gizli operasyonlar. Özet, David Atlee Phillips başkanlığındaki Görev Gücü'nün kompozisyonunu, "Şili'ye tek tek yerleştirilen" gizli ajanlar ekibini ve bu operasyon için CIA'ya görevlendirilen ABD Ordusu Ataşesi Albay Paul Winert ile olan temaslarını ayrıntılarıyla anlatıyor. Şili Cumhurbaşkanı Eduardo Frei'yi "Allende'nin 3 Kasım'da göreve başlamasını engelleyecek bir askeri darbeyi" desteklemeye zorlamak için tasarlanmış propaganda operasyonlarını inceliyor.

Dışişleri Bakanlığı, Henry Kissinger'a Şili ile ilgili Muhtıra, 4 Aralık 1970

Kissinger'ın 27 Kasım tarihli direktifine yanıt olarak, Şili'deki kurumlar arası Ad Hoc Çalışma Grubu, yeni Allende hükümetine karşı bir dizi olası yaptırım ve baskıyı kapsayan bu strateji belgeleri setini hazırladı. Bunlar arasında, Şili'yi Amerikan Devletleri Örgütü'nden çekilmeye veya ihraç edilmeye zorlamak için olası bir diplomatik çaba ve "Şili'ye ilişkin endişelerimizi paylaşmalarını teşvik etmek için" diğer Latin Amerika ülkeleriyle istişareler yer alıyordu. Belgeler, Nixon yönetiminin Allende'ye karşı görünmez bir ekonomik abluka uyguladığını, Allende göreve gelmesinden bir ay önce Şili'ye verilen kredileri ve borçları azaltmak veya sonlandırmak için Dünya Bankası, IDB ve İhracat-İthalat bankasına müdahale ettiğini gösteriyor.

CIA’İN ŞAİBELİ ŞİRKETİ “VINNEL CORPORATION” (2003)

Vinnell Corporation , Herndon, Virginia, ABD merkezli , silah sistemleri bakımı ve yönetim danışmanlığı şeklinde askeri eğitim, lojistik ve destek konusunda uzmanlaşmış uluslararası bir özel askeri şirkettir. Vinnell Corporation, Northrop Grumman Corporation'ın bir yan kuruluşudur. Ayrıca, örneğin Vinnell-Brown & Root (VBR) gibi diğer ortak girişim şirketlerinin de tarafıdırlar. Vinnell Corporation, Fahrenheit 9/11'de Carlyle Group , George W. Bush ve Suudi Kraliyet ailesiyle olan bağlantıları nedeniyle anılmıştır.

1970'lerden beri Suudi Arabistan Ulusal Muhafızlarının bir kısmının eğitimini, Vinnell Arabia adlı ortak bir Suudi/Amerikan mülkiyetindeki şirket olarak yürütüyorlardı. Vinnell Arabia, 12 Mayıs 2003'te Suudi teröristler tarafından bombalandı. Sekiz Amerikalı ve iki Filipinli öldürüldü. Başka bir çalışan askeri hastaneden Riyad'daki evine kadar takip edildi ve sokakta öldürüldü.

Vinnell Corporation, 2003 yılında ABD Savunma Bakanlığı tarafından Yeni Irak Ordusu'nu yeniden yaratmak için ilk sözleşmeyi aldı. Sözleşme dokuz tabur içindi ve eğitimin 27 tabura uzatılması seçeneği vardı. Ancak gerçek eğitimin çoğu, Military Professional Resources Inc. , Science Applications International Corporation (bir poster kampanyasıyla işe alım istasyonları) ve Eagle Group International (tıbbi eğitim sağlamış gibi görünüyor), Omega Training Group ve Worldwide Language Resources gibi daha küçük firmalara alt sözleşme olarak verildi. Eğitimin iyi gitmediğine dair erken belirtiler vardı; "strateji ve taktikler üzerine sınıf içi çalışmalara çok fazla vurgu yapılıyor ve temel savaş becerilerine yeterince önem verilmiyordu." ve daha sonra kursiyerler Fallujah'ta eyleme geçtiklerinde pes ettiler. Sonuç olarak, ikinci aşama ABD Ordusu tarafından devralındı.

ABD, 40 bin kişilik Irak ordusunu kurma ihalesini Riyad saldırılarının hedefi olan Vinell şirketine verdi. Merkezi Virginia'da bulunan şirketin web sitesinden yapılan açıklamada, ABD ordusunda eskiden görev yapmış kara ve deniz subayları görevlendirilerek, bunların Irak ordusunda hafif silahlı taburlar ve taarruz destek birliklerinin eğitiminde kullanılacakları bildirildi. Yeni ordunun bir sene içinde 12 bine, 2 senede de 40 bine çıkması planlanıyor.

Vinell, Suudi Arabistan'da Kraliyet Muhafız Alayı'nın eğitiminde de görev yapıyor. Şirket, dünyanın pekçok yerinde benzer faaliyetlerde bulunuyor. Karanlık şirket ya da CIA'nın terör örgütü Amerika'nın uluslararası askeri müdahalelerinde örtülü operasyonlar için kullandığı Vinell, son olarak Riyad'daki saldırıların hedefi olmuştu.

Önce bir inşaat şirketi olarak kurulan, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Amerika'nın askeri ihalelerini almaya başlayan, inşaat ve enerji işlerinin yanı sıra "paralı asker yetiştirme" işine giren, CIA ve ABD askeri istihbaratının öncü gücü olarak çalışan, Latin Amerika'da, Ortadoğu'da ve Vietnam'da karanlık işler çeviren şirket, binlerce insanın ölümüne yol açmakla suçlanıyor. Şirketin, ABD "örtülü operasyonlar"ında rol aldığı, darbelerde ve iç savaşlarda adı geçen, Pentagon'un askeri müdahalelerinde yasal engellerle karşılaştığı kirli işlerde kullanıldığı, Türkiye dahil, birçok ülkede faaliyet gösterdiği biliniyor. Körfez Savaşı sonrası Kuzey Irak'ta "Kürtler'e yardım" adı altında çalışan bir şirket ya da örgüt. İran-Kontra skandalına karışan şirketin, ABD Başkan Yardımcısı Dick Cheney ve Bush ailesi ile çok yakın ilişkileri var.

Ekonomik kriz sırasında çöken şirketleri satın almak için Türkiye'ye gelen Carlyle Group da şirketin sahiplerinden. Soğuk Savaş döneminde komünizme karşı Amerika'nın müttefiklerine paralı asker yetiştiren ve söz konusu rejimleri ayakta tutan, komünizm tehdidinin ortadan kalkmasından sonra ise aynı rejimleri bu sefer İslamcılara karşı koruma rolünü üslenen şirket bünyesinde yüzlerce emekli general, CIA mensubu ve ABD askeri istihbarat üyesi görev yapıyor. 1979 Kâbe ayaklanması ve Vinell'in ölüm timleri Riyad saldırıları ile yeniden gündeme gelen şirketin Suudi Arabistan'daki en meşhur görevi, 21 Kasım 1979'da Suudi yönetimini devirmek için çıkan ayaklanmayı bastırması oldu. Suudi hanedanına yönelik darbe, Vinell'in paralı askerleri tarafından kanlı bir şekilde bastırıldı. Vinell'in "ölüm timleri"nden oluşan üç bin paralı asker Kabe'ye saldırdı. Kabe top ve mermi yağmuruna tutuldu. Açılan kapılardan tanklar içeri girdi. Vinell'in paralı askerleri Kâbe'deki kişileri öldürmek için zehirli gazlar kullandılar. Bodruma sığınan kişileri zehirli sularla öldürüldü. 400 kişi yakıldı. Tutuklananlar Vinell'in adamları tarafından sorgulandı, ağır işkencelere tabi tutuldu.

Amerika'nın küresel savaş projesi kapsamında önemli rol alması beklenen Vinell'in en karanlık icraatı Vietnam'da oldu. Amerika'nın Vietnam'dan çekilmesinden sonra ülkede savaş suçu ve yasak silahlarla ilgili kalıntılar Vinell tarafından temizlendi.